19 tháng 3 THÁNH GIU-SE, BẠN TRĂM NĂM ĐỨC TRINH NỮ MARIA

Suy niệm Lời Chúa: Mt 1:16. 18-21. 24a          

Còn hơn cả công chính

            Phụng vụ ngày lễ kính Thánh Cả Giu-se cống hiến một đoạn văn ngắn ngủn và hiếm hoi của Phúc âm Mát-thêu hé lộ cho thấy con người Tin Mừng của Giu-se, một vị thánh vẫn thường được tôn kính và khẩn cầu dưới nhiều tước hiệu trang trọng như: Dưỡng Phụ của Đức Giê-su, hay Bạn Trăm Năm Đức Trinh Nữ Ma-ri-a. Vậy thì ngoài các tước hiệu chức vụ đó, ta tự hỏi, con người Tin Mừng của Giu-se có gì đặc sắc, có gì là nổi bật đáng cho chúng ta chiêm ngưỡng? Quan trọng hơn nữa, ngài có gì để giúp Ki-tô hữu chúng ta sống Tin Mừng cách triệt để hơn, ngoài việc cầu bầu trước mặt Chúa như đấng có thần thế để lãnh nhận được nhiều ân huệ và phước lành?

            Trong gia phả Đức Giê-su khi liệt kê các bậc tổ phụ sinh thành của Đấng Cứu Thế, tác giả Mát-thêu đã dùng câu 16 chương 01 để tạo một bước ngoặt, Giu-se không sinh ra Giê-su! qua ông và nhờ ông điều duy nhất được xác định là: Giê-su chính là hậu duệ hợp pháp của vua Đa-vít. Chỉ có thế! vì trong suốt tiến trình Đức Giê-su giáng sinh và lớn lên, Phúc Âm cho thấy Giu-se không đóng một vai trò chủ chốt nào. Cái bóng của ông vẫn còn đó, nhưng chỉ thấp thoáng trong tư cách hỗ trợ ‘ông đón vợ về nhà.., ông đưa Ma-ri-a đi khai sổ bộ.., ông tìm quán trọ.., ông ở bên Hài Nhi đặt nằm trong máng cỏ.., ông đem Con Trẻ lên Giê-ru-sa-lem để hiến dâng.., đang đêm ông đưa Hài Nhi và mẹ Người trốn sang Ai-cập.., ông lại đưa Hài Nhi và mẹ Người trở về đất It-ra-en.., rồi về Na-da-rét miền Ga-li-lê.., ông lo lắng đi tìm Trẻ Giê-su thất lạc trong đền thờ…’ Ngoài các điều trên, ông chỉ được coi là một con người tầm thường, bình dị, một công nhân lao động không được bà con lối xóm ngay tại Na-da-rét kiêng nể là bao, nói chung ông chỉ là một cái bóng mờ trong các sách Tin Mừng (Lc 4:22).

            Lời khen tặng duy nhất Phúc Âm dành cho ông là: “Ông là người công chính”; tuy nhiên ngay cả danh hiệu này tự nó cũng chẳng phải là một lời khen ngợi cao quí gì cho lắm. Công chính (justus) chỉ là một thuộc từ gán cho ông, chứ tước hiệu danh giá mà xã hội ban tặng cho Ba-sa-ba (xem Cv 1:23). Khi sử dụng danh hiệu này, tác giá Mát-thêu chỉ muốn nhấn mạnh cho các độc giả Do Thái được biết: trước con mắt các đồng hương Na-da-rét Giu-se đơn giản là một người tốt, một người chính trực trong nội dung của một công dân Do Thái chính hiệu: một người luôn trung thành với các qui định của luật Mô-sê. Trong xã hội thời đó, người ta gọi những người sống theo luật pháp Mô-sê là ‘công chính’, tương tự như ngày nay chúng ta nói ai đó là ‘lương thiện’ hay ‘công dân tốt’ là ‘đạo đức’ vì tuân thủ luật đời, luật đạo cách ngay chính (xem Mt 5:20). (Lưu ý: Các bản dịch Thánh Kinh Anh ngữ sử dụng nhiều tĩnh từ khác nhau để lột tả nội dung này như ‘just, righteous, good, honorable…’) Cụ thể trong bối cảnh bài Tin Mừng hôm nay, từ vựng này được tác giả sách Tin Mừng thứ nhất sử dụng để giải thích cái thái độ và cách ứng xử rất ư là Do thái của Giu-se, khi phải giáp mặt với một tình huống hôn nhân phức tạp. Mát-thêu cho thấy, ông chỉ muốn tuân thủ cách cặn kẽ các qui định của luật pháp đã được ghi rõ trong sách Đệ Nhị Luật; nếu có đôi nét đặc biệt thì chẳng qua cũng chỉ là thái độ tế nhị ông muốn thi hành các điều qui định cách thận trọng và kín đáo. Cho nên khi gọi ông bằng danh hiệu ‘công chính’ tác giả chỉ muốn nhấn mạnh có một điều: Giu-se - miêu duệ Đa-vit là một người Do Thái hoàn hảo trong việc tuân thủ luật pháp; và điều này đối với các độc giả sách Tin Mừng ông viết mà phần đa là Ki-tô hữu gốc Do Thái, sẽ có một tầm quan trọng và ảnh hưởng rất lớn.

            Và rồi Sứ thần Chúa được gởi đến can thiệp để khảng định với ông rằng: kế hoạch cứu độ mà Thiên Chúa đang muốn thực hiện là: ‘vì chính Người sẽ cứu dân Người khỏi tội lỗi của họ’. Trong kế hoạch đó, sứ thần cho thấy Giu-se sẽ được dành cho một vai trò nhất định, đó là qua ông và nhờ ông, Giê-su sẽ được luật pháp công nhận là miêu duệ vua Đa-vít, một điều có tầm quan trọng vô cùng lớn lao trong quan niệm của người Do Thái về đấng Mê-si-a. Để thi hành cho được kế hoạch này, cụ thể ông sẽ phải ‘đừng ngại đón Ma-ri-a vợ ông về’, phải công khai thi hành vai trò gia trưởng ‘đặt tên cho con trẻ là Giê-su’. Các đòi hỏi này ngầm ý rằng, ông sẽ phải đình chỉ thi hành các điều mà luật pháp qui định, những điều mà ông - một công dân Do Thái mẫu mực - đang rất chú tâm tuân thủ cách căn kẽ: ‘viết cho nàng một chứng thư ly dị, trao tận tay và đuổi nàng ra khỏi nhà’ (Đnl 24:1). Nếu chấp nhận thi hành theo lời sứ thần sẽ đồng nghĩa với việc, trước luật pháp Do Thái, ông không còn có thể coi mình là ‘công chính’ được nữa. Giu-se phải lựa chọn một trong hai: kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa hay sự ‘công chính’ tôn giáo - xã hội của riêng mình. Và may mắn thay, ông đã quyết định; ‘Khi tỉnh giấc, ông Giu-se làm như sứ thần Chúa dạy, và đón vợ ông về nhà…” Như thế Giu-se thực tế đã quyết định rời bỏ sự công chính của Cựu Ước (luật pháp) để chu toàn công chính của Tân Ước cứu độ. Từ nay ông sẽ sống trong sự ‘công chính mới’ của kế hoạch cứu độ! Phải chăng đó mới đích thị là sự ‘công chính vĩ đại’ rất mực Tin Mừng của Thánh Cả Giu-se?

            Và không chỉ một mình Giu-se, Ma-ri-a - bạn ông cũng đã phải kinh qua một trải nghiệm và chọn lựa tương tự: hoặc sự công chính của lề luật - có con với chồng đã thành hôn – hoặc kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa; “Việc đó xảy ra cách nào, vì tôi không biết đến việc vợ chồng?” Và lời ‘Xin vâng!’ của Ma-ri-a cũng dứt khoát và vĩ đại không kém hành động ‘Đón vợ về nhà’ của Giu-se, tức là rời bỏ sự công chính theo luật pháp để đi vào kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa yêu thương. Ôi, các cây cổ thụ của Tin Mừng quả vĩ đại dường bao, các ngài thật công chính và thánh thiện, nhưng là một thứ công chính thánh thiện của cộng tác vào chương trình cứu độ đầy yêu thương của Thiên Chúa!

            Trong đời sống thường ngày chắc rằng mỗi chúng ta cũng đều đã kinh qua một số lựa chọn tương tự, những điều mà ta quen gọi là vâng phục hay chu toàn Thánh Ý Chúa. Thế nhưng việc vâng phục này, theo thiển ý của tôi, rất thường khi sẽ đòi Ki-tô hữu phải khiêm tốn nhìn nhận thân phận hèn yếu, thấp kém và lỗi phạm của mình để dọn chỗ cho kế hoạch cứu độ đầy yêu thương mà Thiên Chúa đang muốn thực hiện nơi họ. Khiếm tốn nhìn nhận những yếu kém, những bất chính theo luật pháp hay luân lý để kế hoạch yêu thương thứ tha của Thiên Chúa được tỏ hiện nơi mình, điều này đôi khi còn khó hơn cả những nỗ lực sống ngay chính lương thiện để được người đời ca tụng. Thánh Cả Giu-se và Đức Ma-ri-a là những nhân vật đặc biệt vì đã nêu gương, và sẽ giúp chúng ta thi hành được sự ‘công chính’ rất Tin Mừng này!

            Lạy Thánh Cả Giu-se, dầu biết ngài là đấng có quyền thế trước mặt Chúa, nhưng con lại muốn năng chạy tới ngài như người Cha và Thầy hướng dẫn cuộc sống và các lựa chọn Tin Mừng của con hơn. Xin Cha giúp con đặt Tin Mừng cứu độ của Chúa lên trên tất cả những gì con và người đời thường vẫn coi là cao đẹp, là đạo đức, là thánh thiện. Xin giúp con thấu hiểu rằng: đón nhận kế hoạch yêu thương cứu độ của Thiên Chúa qua việc nhìn nhận sự yếu đuối tội lỗi của chính mình đôi khi còn quan trọng hơn cả sống công chính trước mặt người đời. Xin cho con biết cộng tác vào kế hoạch yêu thương cứu độ của Chúa từ việc chân thành nhìn nhận tình trạng thấp hèn tội lỗi của mình. A-men

Bài viết: Cha Gioan Ty SDB
Đăng bài: GB Thanh Hội